• Spring naar de hoofdnavigatie
  • Door naar de hoofd inhoud
ComBron Communicatie - communicatiebureau met het slimste communicatieadvies.

ComBron Communicatie

ComBron Communicatie maakt professionele communicatie beschikbaar voor iedereen!

  • Home
  • Communicatie
    • Communicatieadvies Westland
    • Crisisbeheersing en verandering
    • Hoe mensen kiezen
    • Organisatiecultuur in kleuren
    • Nederlands – Vlaamse woordenlijst
  • Pr
    • Aan de slag met videobewerking
      • DaVinci Resolve
      • FiLMiC Pro V6 handleiding
      • OBS Open Broadcaster Software
      • TrueNAS (voorheen FreeNAS)
    • Brand-A-Thon
    • Corporate governance
    • Persvoorlichting
      • Online newsroom
      • Persvoorlichter
    • Praktische tips social media
      • Afmetingen foto’s social media
    • Reviews
      • Audio-interface
      • Audiorecorder
      • Koptelefoon
      • Microfoon
    • Handleidingen gereviewde apparatuur en software
  • Web Wednesday
  • Website nodig?
    • Doe-het-zelf SEO
    • Handleiding WordPress
    • Kosten website
    • Onderhoud website
    • Voorbeelden (portfolio)
    • Webhosting
    • Website Hoek van Holland
  • Contact
  • Show Search
Hide Search

Invloed van emotie op het maken van keuzes

Emotie en rationaliteit bij het maken van keuzes

De rationele keuzetheorie gaat ervan uit dat emotie geen rol speelt bij het nemen van beslissingen. Dat klopt niet. Emotie beïnvloedt op verschillende manieren hoe wij onze keuzes maken.

Pagina-inhoud
  • Emotie en ratio, water en vuur?
  • Leren van ervaringen uit het verleden
  • Gebruikmaken van affectheuristiek
  • Belang van emoties al vroeg erkend
  • Morele emoties
  • Spijt als raadgever

Emotie en rationaliteit lijken elkaars tegenpolen, maar dat is niet zo. Emoties zorgen er bijvoorbeeld voor dat een beslissing die wordt genomen risicomijdend is. Emoties kunnen ook een negatieve invloed op keuze uitoefenen. Bijvoorbeeld door het gevoel te onderdrukken dat een het gevolg van een keuze negatief kan zijn.

Illustratie: Bewerkte foto van Edo Dijkgraaf, waarbij het lijkt alsof het stoom hem uit de oren komt

Emotie en ratio, water en vuur?

Bij het maken van belangrijke beslissingen wordt nogal eens gezegd dat de beslisser zijn of haar gevoel even uit moet schakelen. Gelukkig is dat niet mogelijk. Onderzoek van Damasio (1995) toont aan, dat patiënten zonder emotie door een hersenbeschadiging, slechter gokken. Gokken hoeft niet te worden geïnterpreteerd als gokken in een casino. Het nemen van beslissingen zonder voldoende informatie te hebben, is ook gokken. De patiënten namen in vergelijkbare situaties beslissingen die eerder misgingen. Ze leerden niet van hun fouten, omdat er geen gevoel optrad als het misging.

Ervaringen uit het verleden, bieden geen garantie maar wel houvast voor de toekomst

Emoties helpen dus eenzelfde fout geen tweede keer te maken. Ze kunnen er echter ook voor zorgen dat een opgeroepen positief gevoel ervoor zorgt dat een nadelige uitkomst onderschat wordt. De sturing door de emoties die het gevolg zijn van eerder opgedane ervaringen zijn beschreven in het onderzoek naar affect-heuristic van Slovic, Finucane, Peters en MacGregor (2002). Affectheuristiek zal het nemen van beslissingen vaak vereenvoudigen, maar kan er ook voor zorgen dat er fouten gemaakt worden.

Gebruikmaken van affectheuristiek

Het oproepen van emoties wordt veel gebruikt door marketeers. De geur van vers brood bij het betreden van de supermarkt en het vriendelijk lachen van de mooie modellen in de catalogus van Wehkamp zijn voorbeelden van affectheuristiek. Ook in het domein van de veiligheid wordt steeds vaker affectheuristiek gebruikt. Denk maar aan het bedankje voor de ingehouden snelheid aan het einde van wegwerkzaamheden.

Adam Smith (1723-1790) van een onbekende kunstenaar. Het portret is bekend als het 'Muir-portret' naar de familie die het schilderij ooit bezat. Het portret is waarschijnlijk postuum geschilderd, naar een medaillon van James Tassie.
Adam Smith (1723-1790).

Belang van emoties bij keuze al vroeg erkend

Klassieke economische theoretici als Jeremy Bentham (1789), Stanley Jevons (1871) en Adam Smith (1759) maakten al melding van de invloed van emoties op beslissingen.

Onvoorspelbaar en onmeetbaar?

Eric van Dijk en Marcel Zeelenberg vermoeden dat besliskunde en economie hun interesse in emoties verloren omdat ze als intrinsiek instabiel, onvoorspelbaar en onmeetbaar werden gezien.

Inmiddels weten we dat ook emoties zich wetmatig gedragen (Frijda 2008) en dat ze betrouwbaar gemeten kunnen worden met vragenlijsten en fysiologische maatstaven (Larsen en Fredrickson 1999; Parrott en Hertel 1999).

Morele emoties, beslissen volgens de Rijnlandmethode

Steeds vaker onderzoekt men de rol van emoties bij het nemen van economische beslissingen. Bij een gedeelte van deze onderzoeken bekijkt men de koppeling tussen emoties en in hoeverre beslissers naast het eigen belang oog hebben voor de belangen van de naaste. Hiermee borduurt men voort op hetgeen Adam Smith 250 jaar geleden riep. Volgens hem waren moral sentiments belangrijk voor het goed functioneren van de maatschappij, hetgeen goed aansluit op de beweringen van Michel Albert in Kapitalisme contra kapitalisme (1991).

De BBC toonde op 21 juni 2010 een interview met Tyrone Benton waarin hij vertelt dat hij al weken voor de explosie op het boorplatform op 20 april 2010 een lek in een cruciaal onderdeel van het veiligheidssysteem de Deepwater Horizon aantrof. In het interview zegt Benton dat het lek toen niet werd gerepareerd. Benton zegt dat zijn leidinggevende zowel naar beheerder Transocean als naar BP een e-mail heeft gestuurd waarin de fout gemeld werd. Het kapotte onderdeel, de zogeheten Blowout Preventer, werd buiten gebruik gesteld. Een blowout preventer is een veiligheidssysteem dat bij problemen de oliebron moet afsluiten, hetgeen niet gebeurde bij de explosie op het boorplatform van BP in de Golf van Mexico.

Het interview hierboven is van een dag later (22 juni 2010) op CNN.

Om de blowout preventer te repareren moest het booreiland worden stilgelegd, hetgeen BP een half miljoen dollar per dag had gekost. De reparatie zou een fractie hebben gekost van wat de olieramp nu gekost heeft.

Spijt als raadgever

Behalve morele emoties is ook spijt van vorige beslissingen een belangrijke raadgever bij het maken van nieuwe keuzes. In de jaren tachtig bedachten enkele economen onafhankelijk van elkaar dat de angst voor spijt achteraf beslissingen kunnen beïnvloeden (Bell 1982; Loomes en Sugden 1982). Dit vormde de aanleiding voor de spijttheorie. De aanname dat mensen spijt kunnen ervaren als gevolg van een beslissing en de aanname dat mensen anticiperen op mogelijke spijt als gevolg van een beslissing, zijn belangrijk voor de spijttheorie. Gevolg van deze aannames zijn dat beslissers blijdschap en opluchting zullen proberen te maximaliseren als een keuze wel goed uitpakt.

Meer over de rationele keuzetheorie

Primaat van de opbrengst
Tekening van Calimero met vlag van Europese Unie (EU) over zijn schouder. Calimero zegt: "Mijn tanden laten zien? Maar ik heb een snavel!"

Rechtvaardigheidsgevoel van mensen

Maximalisatie
Foto van een zeer kleine Japanse auto met open laadbak. De auto is beladen met een enorme hoeveelheid kartonnen dozen. De foto hoort bij het onderwerp over hoe mensen kiezen en maximalisatie.

Kiezen voor maximalisatie, er zoveel mogelijk uitslepen

Maximaal gebruik informatie

Maximaal gebruik van informatie

Perfect incalculeren onzekerheid
Foto van de pier in Hoek van Holland. Op de foto is een waarschuwingsbord te zien ivm gevaarlijke golfslag.

Hoe mensen zichzelf foppen bij het inschatten van risico

Rationeel verdisconteren toekomst
Schermafbeelding tweet NOS over coronademonstraties in Rotterdam. Tekst tweet: "Rellen Rotterdam: gewonden door schoten, volgens politie nog onrustig. Op straat zijn enkele honderden demonstranten. Er wordt onder meer zwaar vuurwerk afgestoken en brand gesticht."

Het gevoel van: ‘We leven nu!’ (YOLO!)

Stabiele voorkeuren
Foto van een Puch 500 (bij ons bekend als Fiat 500). De auto is voorzien van een grille van een Mercedes-Benz. De foto hoort bij uitleg over vraagstelling het antwoorden verandert.

Hoe de vraagstelling het antwoord beïnvloedt

Bronnen en lezenswaardigheden
  • De emoties. Een overzicht van onderzoek en theorie. (Nico Frijda, dbnl.org, pdf, in het Nederlands)

Explore more

How-to DaVinci Resolve Abonneer direct op YouTube Stuur een e-mail
  • Bloglovin
  • E-mail
  • Facebook
  • Flickr
  • Instagram
  • LinkedIn
  • Telefoon
  • Pinterest
  • Tumblr
  • Twitter
  • Video
  • YouTube
Privacy en cookies: deze website gebruikt cookies. Door verder te gaan met het gebruiken van de website, ga je akkoord met de aanwending ervan.
Voor meer informatie, ondermeer hoe cookies te mijden, zie hier: Cookiebeleid
ComBron Communicatie logo footer. Het logo betreft een donkergrijs vierkant om een blauw vierkant op een donkergrijs vierkant op een oranje vierkant. Op het binnenste (donkergrijze) vierkant staat met witte letters ComBron geschreven.

Footer

Deze website is doorlopend in ontwikkeling bij ComBron Communicatie uit Hoek van Holland.

  • Home
  • Communicatieadvies
  • Public relations
  • Websites
  • Contact
 

Reacties laden....