Hoe mensen wel kiezen en hoe ze niet kiezen.

Maximaal gebruik van informatie

De overheid verwacht (te)veel van de bevolking als ze de samenleving informeert over een crisis of een ramp. Deskundigen van de overheid informeren mensen die veel minder goed op de hoogte zijn van het onderwerp.

Pagina-inhoud

Begrensde rationaliteit
Beslissen op basis van gewoonte
Rekening houden bij de vorming van nieuw beleid

Wat voor burgers geldt, geldt ook voor hulpverleners die met netcentrisch werken alle beschikbare informatie verstrekt krijgen. Zowel burgers als hulpverleners moeten het bruikbare gedeelte uit de beschikbare informatie filteren. Vervolgens moeten ze de gevolgen van mogelijke beslissingen vergelijken, om te kunnen beslissen.

Foto: Een foto van een eenrichtingsverkeerbord in de Prins Hendrikstraat in Hoek van Holland. Onder het verbodsbord een bord waarmee wordt aangegeven dat fietsers en brommers wel tegen de richting in mogen. — Eenrichtingsverkeer

Begrensde rationaliteit

Het lijkt logisch dat mensen bij belangrijke beslissingen wikken en wegen, dus verwachtte de overheid dat consumenten veel verschillende verzekeringen zouden gaan vergelijken bij het afschaffen van het ziekenfonds in 2006. Als de verwachtingen waren uitgekomen bestonden er nu geen ouders en opvoeders met een verzekeringspolis waarop kinderen niet zijn meeverzekerd.

Het is overigens niet zo dat we maar wat doen, maar helaas hebben mensen cognitieve beperkingen. Cognitie staat voor begrip, kennis, herinneringen en geheugen, probleemoplossen en informatieverwerking. Dit is wat Herbert Simon (1956) bedoelde met begrensde rationaliteit. We maken een zo goed mogelijke beslissing op basis van zo veel mogelijk informatie, maar niet op basis van alle informatie.

Beslissen op basis van gewoonte

Door onze beperkingen kan het gebeuren dat satisficers voor de eerste optie kiezen die als voldoende op hen overkomt (Simon 1955). Het aanbieden van teveel informatie kan dus leiden tot het nemen van beslissingen die niet optimaal zijn. Sommige alternatieven of attributen worden over het hoofd gezien.

Vooral bij de hulpverleners is de kans groot dat informatie genegeerd wordt, omdat ze in bepaalde situaties routinematig beslissen. Situaties die lijken op situaties van alle dag, zullen nu niet volledig anders beoordeeld worden. De situatie kan vergeleken worden met winkelen in een supermarkt. Alhoewel supermarkten vol liggen met alternatieven, kopen consumenten meestal dezelfde producten. We kopen altijd hetzelfde merk cola en bestellen bij de afhaalchinees altijd hetzelfde gerecht (Aarts en Dijksterhuis 2000).

Rekening houden bij vorming van beleid

Het filteren van informatie en het nemen van routinematige beslissingen zijn belangrijk voor het ontwerpen van beleid. Door met de communicatie rekening te houden, is het beter mogelijk de juiste boodschap (motivatie voor het nieuwe beleid) aan de bevolking over te brengen.